Laboratorium Bakteriofagowe


Profil badań:

  • pozyskiwanie fagów do celów terapeutycznych
  • biologiczna, morfologiczna i genetyczna charakterystyka fagów
  • badania nad nowymi preparatami bakteriofagowymi (oczyszczanie oraz przechowywanie bakteriofagów do celów terapeutycznych)
  • wpływ bakteriofagów na układ odpornościowy i monitorowanie odpowiedzi terapii fagowej na ten układ
  • badania nad bezpieczeństwem i możliwościami wykorzystania bakteriofagów do zwalczania infekcji bakteryjnych:
    • badania przedkliniczne preparatów bakteriofagowych (penetracja tkankowa, farmakokinetyka, efektywność w modelach zwierzęcych, toksyczność)
    • monitorowanie fagooporności szczepów bakteryjnych
    • eksperymentalna terapia fagowa u zwierząt
    • badania nad zastosowaniem fagów do ochrony żywności i środowiska
    • zapewnienie logistyki eksperymentalnej terapii fagowej u ludzi

Aktualnie realizowane zadania badawcze:

  • Charakterystyka fagów Enterococcus swoistych wobec szczepów Enterococcus pochodzących od chorych z infekcją układu moczowego i badanie in vitro wpływu fagów Enterococcus na niszczenie biofilmu w zakażeniu układu moczowego.
  • Optymalizacja procesu izolacji oraz amplifikacji fagów swoistych wobec Acinetobacter baumannii oraz opracowanie metody zapewniającej dłuższą stabilność tych fagów w preparacie.
  • Badanie wpływu bakteriofagów na zdolność komórek do wydzielania defensyn, w szczególności hBD-2 in vitro.

Kontakt

Kierownik

Kierownik: Prof. dr hab. n. med. Andrzej Górski, specjalista chorób wewnętrznych – immunologia kliniczna (0000-0002-0863-6041), Liczba prac: 461, cytowania: 8475 (7189 bez autocytowań), Index Hirscha: 48 (wg Scopus, 17.08.2023)

Prof. Andrzej Górski początkowo związany był z Instytutem Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN jako członek Rady Naukowej Instytutu, a następnie w latach 1999-2007 jako Dyrektor Instytutu, kiedy po pierwszej kadencji rektora Akademii Medycznej w Warszawie, zdecydował się na ubieganie o to stanowisko. Jako kierownik Zakładu Terapii Fagowej i Laboratorium Bakteriofagowego kieruje zespołem prowadzącym oryginalne badania nad bakteriofagami, których wyniki są publikowane w wysokiej rangi piśmiennictwie, otwierając nowe możliwości zastosowania leczenia fagami w medycynie – nie tylko dla zwalczania bakterii, lecz również w modulowaniu funkcji układu immunologicznego. Z jego inicjatywy w 2005 r. powstał unikatowy na skalę światową Ośrodek Terapii Fagowej prowadzący eksperymentalną terapię fagową w leczeniu antybiotykoopornych zakażeń bakteryjnych. Prof. A. Górski jest także redaktorem naczelnym czasopisma Instytutu AITE, które stało się jednym z wiodących w Polsce periodyków naukowych, osiągając za rok 2022 IF 3,2. Odnotował też znaczące dokonania w działalności na rzecz rozwijania wysokich standardów etyki w nauce, co zostało potwierdzone wyborem na stanowisko przewodniczącego Komisji ds. Etyki w Nauce przy PAN od 2019 r.

Zespół

Profesorowie Instytutu:

Adiunkci:

Specjaliści i pracownicy techniczni:

  • dr Beata Weber-Dąbrowska – główny specjalista inżynieryjno-techniczny (0000-0001-5349-8349)
  • dr Marzanna Łusiak-Szelachowska – specjalista prowadzący działalność naukową (0000-0001-8535-258X)
  • mgr Joanna Majewska – specjalista (0000-0002-1517-7808)
  • mgr inż. Barbara Bubak – specjalista
  • mgr inż. Barbara Owczarek – specjalista (0000-0001-5658-1455)
  • mgr Maciej Żaczek – specjalista (0000-0001-9556-2820)
  • mgr Klaudia Krusiec – specjalista
  • Renata Wojciechowska – technik
  • Adam Jędrusiak – technik

Pracownicy zatrudnieni wyłącznie w ramach grantów:

  • mgr inż. Filip Orwat – specjalista (projekt nr 2022/ABM/01/00036)

Doktoranci:

  • mgr Hubert Kasprzak
Najważniejsze osiągnięcia naukowe
  • Wykazanie, że bakteriofagi wykazują działanie immunomodulacyjne, przy czym różne fagi mogą wywierać odmienne oddziaływania – co może być wykorzystane w terapii m.in. chorób autoimmunizacyjnych i w transplantologii (Górski A. et al. Therapeutic phages as modulators of the immune response: practical implications. Clin Infect Dis., in press; Górski A. et al.: Phages and immunomodulation. Future Microbiology, 2017, 12: 905-914, http://doi.org/10.2217/fmb-2017-0049).
  • Otrzymanie finansowania z Agencji Badań Medycznych, tytuł projektu: Niekomercyjne badanie kliniczne dla potwierdzenia bezpieczeństwa i skuteczności terapii fagowej w leczeniu przewlekłego zapalenia zatok przynosowych – RHINOPHAGE, ABM/2022/1, 2022/ABM/01/00036, realizacja: 10.2022 r. – 30.09.2028.
  • Wykazanie, że pojawienie się przeciwciał antyfagowych w surowicy pacjentów poddanych terapii fagowej nie wyklucza pozytywnych efektów terapii.
Metody badawcze
  • Testy in vitro na modelu hodowli komórkowych.
  • Analiza statystyczna danych klinicznych (pochodzących od pacjentów leczonych bakteriofagami).
  • Metoda Adamsa do określania aktywności litycznej fagów.
  • Metoda Gratia do określania RTD (Routine Test Dilution) fagów.
  • Metoda kolorymetryczna z wykorzystaniem tetrazolu do wykrywania obecności fagów w próbkach biologicznych i środowiskowych.
  • Metoda ELISA (immunoenzymatyczna) do określania poziomu przeciwciał antyfagowych w surowicy pacjentów.
  • Metoda płytkowa neutralizacji do określania poziomu neutralizacji fagów przez przeciwciała antyfagowe w surowicy pacjentów.
  • Metoda oczyszczania bakteriofagów – chromatografia wykluczania, chromatografia powinowactwa.
  • Metoda płytkowa do poszukiwania i izolacji fagów w badanych próbkach.
  • Metoda dwuwarstwowa, metoda standardowych rozcieńczeń w celu określania aktywności fagów.
  • Hodowle komórkowe.
  • Metoda ELISA do określenia interakcji fagów z komórkami eukariotycznymi.
Kluczowa aparatura badawcza
  • Komora laminarna S@peflow 1.2. BIOAIR
  • Komora laminarna CLAS II NUAIRE
  • Inkubator CO2, Galaxy 48 New Brunswick
  • Mikroskop świetlny z kamerą cyfrową, Leica
  • Analizator mikrobiologiczny VITEK 2 – compact BioMerieux
  • Wirówka szybkoobrotowa Sigma 3- 30 KS
  • Aparat do hodowli bakterii beztlenowych Whitley H 35 HEPA
  • Licznik komórek i bakteriofagów ProtoCOL SYNBIOSIS
  • Spektrometr Eppendorf
  • Czytnik ELISA
  • Płuczka ELISA do mikropłytek
Najważniejsze projekty badawcze (ostatnie 10 lat)
  • Niekomercyjne badanie kliniczne dla potwierdzenia bezpieczeństwa i skuteczności terapii fagowej w leczeniu przewlekłego zapalenia zatok przynosowych – RHINOPHAGE, ABM/2022/1, 2022/ABM/01/00036, realizacja: 01.10.2022 r. – 30.09.2028. Główny badacz – dr hab. Tomasz Zatoński (UMW), kierownik administracyjny projektu – dr hab. Ryszard Międzybrodzki (IITD PAN). Budżet projektu: 15 405 394,71 zł.
  • Badania nad opracowaniem składu preparatu bakteriofagowego aktywnego wobec wielolekoopornych szczepów klinicznych Acinetobacter baumannii (ACIPHAGE), Small Grant Scheme, NOR/SGS/ACIPHAGE/0192/2020, realizacja: 01.06.2021 – 31.05.2023, Kierownik: mgr inż. Natalia Bagińska. Budżet projektu: 800 000 zł.
  • Immunomodulacyjny wpływ bakteriofagów na funkcje komórek układu odpornościowego, NCN OPUS 16, 2018/31/B/NZ6/03999, realizacja: 09.2019 – 11.09.2022, Kierownik: Dr hab. Ryszard Międzybrodzki. Budżet projektu: 1 499 000 zł.
  • Baza Informacji Naukowych Wspierających Innowacyjne Terapie (BINWIT), zad.nr 1. Przygotowanie i digitalizacja unikalnych zasobów naukowych IITD PAN (Cyfrowe udostępnienie informacji o kolekcji bakteriofagowej Instytutu). Program Operacyjny Polska Cyfrowa. 02.03.01-IP.01-00-006/17, realizacja: 01.08.2018 – 31.07.2021, Kierownik projektu: dr Krzysztof Jakub Pawlik, Kierownik Zespołu ds. Bakteriofagów – prof. Andrzej Górski. Budżet projektu: 18 867 895 zł.
  • Działanie przeciwwirusowe bakteriofagów, NNC OPUS 6, 2013/11/B/NZ1/02107, realizacja: 20.08.2014 – 19.08.2018, Kierownik: prof. Andrzej Górski. Budżet projektu: 929 600 zł.
  • Optymalizacja charakterystyki i przygotowania preparatów fagowych do celów terapeutycznych”, NCBiR, Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach europejskiego funduszu rozwoju regionalnego01.03.01-02-003/08, realizacja: 01.09.2007 – 31.08.2014, Kierownik: prof. Andrzej Górski. Budżet projektu: 13 660 000 zł.
  • Innowacyjny bakteriofagowy preparat ochronny do stosowania w zespole stopy cukrzycowej, NCBiR, Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach europejskiego funduszu rozwoju regionalnego 01.03.01-02-048/12, realizacja: 01.04.2013 – 31.12.2015, Kierownik: dr Beata Weber-Dąbrowska. Budżet projektu: 9 137 820 zł.
  • Opracowanie i wdrożenie preparatu bakteriofagowego wykorzystywanego w leczeniu oraz profilaktyce zgnilców czerwiu pszczoły miodnej, NCBiR, 04.01.04-00-0126/16, realizacja: 01.03.2017- 31.12.2019, Kierownik: dr Ewa Jończyk-Matysiak. Budżet projektu: 4 868 154,72 zł.
Wybrane publikacje
  • Górski A, Międzybrodzki R, Jończyk-Matysiak E, Kniotek M, Letkiewicz S. Therapeutic phages as modulators of the immune response: practical implications. Clin Infect Dis., in press.
  • Międzybrodzki R , Kasprzak H, Letkiewicz S , Rogóż P, Żaczek M, Jamon T, Górski A. Pharmacokinetic and pharmacodynamic obstacles for phage therapy from the perspective of clinical practices. Clin Infect Dis., in press.
  • Bagińska N, Harhala M, Cieślik M, Orwat F, Weber-Dąbrowska B, Dąbrowska K, Górski A, Jończyk-Matysiak E. Biological Properties of 12 Newly Isolated Acinetobacter baumannii-Specific Bacteriophages. Viruses. 2023;15(1):231. doi: 10.3390/v15010231.
  • Żaczek M, Górski A, Grzybowski A, Pasternak E, Weber-Dąbrowska B, Międzybrodzki R. How Interest in Phages Has Bloomed into a Leading Medical Research Activity in Poland. Viruses 2022, 14, 2617. https://doi.org/10.3390/v14122617
  • Górski A, Borysowski J, Międzybrodzki R. The contribution of phage therapy to medical knowledge. J Glob Antimicrob Resist. 2022;28:238-240. doi: 10.1016/j.jgar.2022.01.019.
  • Łobocka M, Dąbrowska K, Górski A. Engineered Bacteriophage Therapeutics: Rationale, Challenges and Future. BioDrugs. 2021;35(3):255-280. doi: 10.1007/s40259-021-00480-z.
  • Borysowski J, Górski A. ClinicalTrials.gov as a Source of Information About Expanded Access Programs: Cohort Study. J Med Internet Res. 2021;23(10):e26890. doi: 10.2196/26890.
  • Borysowski J, Górski A. Public availability of results of ClinicalTrials.gov-registered expanded access studies. Br J Clin Pharmacol. 2021;87(12):4701-4708. doi: 10.1111/bcp.14890.
  • Górski A, Międzybrodzki R, Węgrzyn G, Jończyk-Matysiak E, Borysowski J, Weber-Dąbrowska B. Phage therapy: Current status and perspectives. Res. Rev. 2020; 40(1):459-463. doi: 10.1002/med.21593.
  • Górski A, Bollyky PL, Przybylski M, Borysowski J, Międzybrodzki R, Jończyk-Matysiak E, Weber-Dąbrowska B. Perspectives of Phage Therapy in Non-bacterial Infections. Front Microbiol. 2019;9:3306. doi: 10.3389/fmicb.2018.03306.